รีเทนเนอร์ คืออะไร ทำไมจัดฟันเสร็จต้องใส่ ‘การใส่รีเทนเนอร์’ เป็นข้อเท็จจริงอีกหนึ่งอย่างที่หลายคนลืม และมักคิดว่า หลังจากจัดฟันเสร็จแล้วจะได้ใช้ชีวิตแบบสะดวก แปรงฟันสบาย กินอะไรก็ได้แบบที่ต้องการ แต่ในความเป็นจริงแล้ว ช่วงเวลาของการดูแลรักษาฟันด้วยการใส่รีเทนเนอร์เพิ่งจะเริ่มต้นขึ้น แถมคุณยังจะต้องอยู่กับเครื่องมือชิ้นนี้ไปอีกนานแสนนาน (อาจจะมากกว่าการจัดฟันมาตลอดหลายปีเสียด้วยซ้ำ)
แล้วทำไมหลังจากจัดฟันต้องใส่รีเทนเนอร์? จะไม่ใส่รีเทนเนอร์ได้ไหม? นี่อาจเป็นคำถามที่หลายคนสงสัยอยู่ในใจ หรือถ้าต้องใส่ควรเลือกแบบไหน? ดูแลยังไงบ้าง? บทความนี้เรามีคำตอบจากทันตแพทย์ผู้เชี่ยวชาญมาฝากกัน
รีเทนเนอร์ คืออะไร
รีเทนเนอร์ (Retainer) คือ อุปกรณ์ที่ต้องใส่หลังจากจัดฟัน เป็นเครื่องมือคงสภาพฟัน เพื่อไม่ให้ฟันหลังจากที่ทำการจัดฟันมาแล้วเคลื่อนตัวกลับไปสู่ตำแหน่งเดิมก่อนที่จะทำการจัดฟันได้ง่ายๆ หรือเคลื่อนตัวจนมีสภาพที่ผิดแปลกไป หรือที่เรียกว่า ‘ฟันล้ม’ นั่นเอง
ใครบ้างที่ต้องใช้รีเทนเนอร์
คนที่จำเป็นต้องใช้รีเทนเนอร์เลยก็คือ คนไข้ที่ผ่านการจัดฟันมาเรียบร้อยแล้ว และทำการถอดเครื่องมือจัดฟันออก โดยไม่ว่าจะเป็นการจัดฟันรูปแบบไหนก็ตาม หลังจากนั้นจะต้องทำการใส่รีเทนเนอร์ เพื่อคงสภาพฟันให้เรียงตัวสวยงาม ไม่เคลื่อนกลับไปยังตำแหน่งก่อนจัดฟัน ดังนั้น ทุกคนจะต้องใส่รีเทนเนอร์เพื่อป้องกันฟันเคลื่อนเอาไว้ตามคำแนะนำของทันตแพทย์
ไม่จัดฟันใส่รีเทนเนอร์ได้ไหม?
หากไม่ได้ทำการจัดฟันก็ไม่ควรจะทำการใส่รีเทนเนอร์ เพราะรีเทนเนอร์ไม่ได้ทำหน้าที่เดียวกันกับอุปกรณ์จัดฟัน เป็นเพียงเครื่องมือคงสภาพฟัน การใส่รีเทนเนอร์ไว้เฉยๆ จึงไม่ได้มีประโยชน์หรือทำให้ฟันเรียงตัวสวยขึ้น อีกทั้งยังมีผลเสียทำให้เกิดโรคเหงือก เป็นแผลในช่องปาก หากทำความสะอาดไม่ดีพอก็อาจจะทำให้เกิดโรคฟันผุตามมาได้
รีเทนเนอร์ มีกี่แบบ
ในปัจจุบันนี้มีรูปแบบรีเทนเนอร์ให้เลือกค่อนข้างหลากหลาย แต่ก็อาจจะขึ้นอยู่กับดุลยพินิจของทันตแพทย์ร่วมด้วยว่า คุณจะเหมาะกับรีเทนเนอร์ประเภทใด ซึ่งปกติแล้วรีเทนเนอร์ที่คนนิยมใช้ส่วนใหญ่จะมีอยู่ด้วยกัน 2 ประเภท ได้แก่ รีเทนเนอร์แบบลวด และ รีเทนเนอร์แบบใส
และยังมีรีเทนเนอร์บางประเภทที่เลือกใช้ได้ในบางกรณี เช่น รีเทนเนอร์แบบติดแน่น รีเทนเนอร์แบบโลหะ ซึ่งในวันนี้เราจะพาทุกคนมาทำความรู้จักประเภทของรีเทนเนอร์ทั้งหมด พร้อมบอกข้อดี – ข้อเสียให้ทราบกัน
รีเทนเนอร์แบบลวด
รีเทนเนอร์แบบลวด เป็นรีเทนเนอร์แบบถอดได้ (Removable Hawley Wire Retainers) ทำจากอะคริลิกหรือพลาสติกมีรูปร่างพอดีกับเพดานปากและตามแนวฟันด้านในของคนไข้ ด้านหน้าเป็นลวดโลหะสำหรับครอบซี่ฟัน เพื่อป้องกันฟันเคลื่อนตัว
ข้อดีของรีเทนเนอร์แบบลวด
มีอายุการใช้งานยาวนาน เพราะทนทาน ไม่เสียหายง่าย
ไม่ค่อยมีน้ำลายขังภายใน จึงใส่สบาย ไม่ต้องกังวลเรื่องใส่อุปกรณ์แล้วฟันผุ
สามารถซ่อมแซม หรือปรับแก้ไขได้ หากชำรุด คับแน่นหรือหลวมมากเกินไป
ฟันบนและฟันล่างสัมผัสกับรีเทนเนอร์ประเภทนี้อย่างเป็นธรรมชาติ
สามารถเลือกสีและลายได้ จึงเหมาะกับสายแฟชั่น
ข้อเสียของรีเทนเนอร์แบบลวด
เวลาใส่แล้วจะเห็นลวดอยู่ในปาก อาจทำให้รู้สึกไม่มั่นใจได้
ลวดอาจจะสร้างความระคายเคืองให้กับเหงือกและกระพุ้งแก้มได้
อาจสร้างความรู้สึกรำคาญจากการที่ต้องใส่ฐานพลาสติกคลุมเพดานปากไว้ตลอดเวลา
ส่งผลกระทบต่อการพูด อาจทำให้พูดไม่ชัดในบางราย
รีเทนเนอร์แบบโลหะ
รีเทนเนอร์แบบโลหะ (All Metal Retainer) จะทำจากวัสดุโลหะล้วน ดัดแปลงมาจากฐานฟันปลอม ทำให้สามารถคลุมรูปปากและฟันของคนไข้ได้อย่างพอดี อีกทั้งเวลาใส่ไม่จำเป็นต้องถอดเข้า – ถอดออกอีกด้วย
ข้อดีของรีเทนเนอร์แบบโลหะ
ค่อนข้างใส่สบาย เพราะชิ้นเล็ก น้ำหนักเบา และบาง
มีความแข็งแรงทนทาน ไม่บิด หัก หรือแตกง่าย
สามารถใส่รับประทานอาหารเป็นครั้งคราวได้โดยไม่ต้องถอด
สามารถทำความสะอาดได้ง่าย
สามารถเลือกใส่ยางหรือเชนได้ เพื่อความสวยงาม โดยไม่ส่งผลต่อการเคลื่อนตัวของฟัน
ข้อเสียของรีเทนเนอร์แบบโลหะ
มีราคาค่อนข้างสูงกว่ารีเทนเนอร์ประเภทอื่น
ไม่เหมาะจะใช้เป็นรีเทนเนอร์ชิ้นแรกหลังจากทำการดัดฟันเสร็จ
ใช้เวลาทำนานประมาณ 2 สัปดาห์ ซึ่งในระหว่างนั้นฟันอาจเกิดการเคลื่อนตัวได้
อาจต้องทำการปรับแก้หลายครั้งจนกว่าจะพอดี
อาจต้องทำการกรอเนื้อฟันธรรมชาติ เพื่อให้สามารถใส่ได้ตลอดเวลาแม้กระทั่งตอนเคี้ยวอาหาร
รีเทนเนอร์แบบใส
รีเทนเนอร์แบบใส (Removable Clear Plastic Retainers) เป็นรีเทนเนอร์ที่ทำมาจากพลาสติกหรือโพลียูรีเทนจะมีรูปทรงเดียวกับฟันของคนไข้ ล้อมรอบฟันทั้งด้านนอกและด้านใน โดยใช้กรรมวิธีขึ้นรูปด้วยความร้อนและใส่วัสดุลงไปในแม่พิมพ์ฟันให้พอดีกับตำแหน่งฟันใหม่
ข้อดีของรีเทนเนอร์ใส
หากไม่สังเกตก็แทบไม่รู้ว่ากำลังใส่รีเทนเนอร์อยู่ จึงเหมาะกับผู้ที่ไม่ต้องการให้ใครรู้ว่ากำลังใส่รีเทนเนอร์
สวมใส่สบาย ไม่ขัดขวางการกลืนน้ำลายหรือทำให้พูดไม่ชัดเหมือนกับรีเทนเนอร์ประเภทอื่น
ข้อเสียของรีเทนเนอร์ใส
ดูแลและทำความสะอาดยากกว่ารีเทนเนอร์แบบลวด โดยอาจจะเปลี่ยนสีได้จากอาหารหรือเครื่องดื่ม
มักมีปัญหาน้ำลายขังในรีเทนเนอร์ ซึ่งอาจทำให้เกิดฟันผุตามมาได้
ไม่สามารถซ่อมแซมได้หากเกิดการแตกหรือบิ่น
อายุการใช้งานสั้นกว่ารีเทนเนอร์ประเภทอื่น
รีเทนเนอร์แบบติดแน่น
รีเทนเนอร์แบบติดแน่น (Permanent Retainers, Bonded Retainers) จะมีลักษณะเป็นลวดแข็งดัดโค้งติดเอาไว้ด้านในของฟันล่าง เนื่องจากเป็นตำแหน่งฟันที่มีโอกาสจะเคลื่อนที่ไปจากตำแหน่งที่จัดเอาไว้ได้ง่าย โดยรีเทนเนอร์ประเภทนี้จะไม่สามารถถอดออกเองได้ ยกเว้นให้ทันตแพทย์ที่ทำการจัดฟันเป็นผู้ถอดออกให้
ข้อดีของรีเทนเนอร์แบบติดแน่น
หมดปัญหาเรื่องการลืมรีเทนเนอร์ เพราะเป็นรีเทนเนอร์ติดแน่นจึงต้องใส่อยู่ตลอดเวลา
ไม่มีใครมองเห็นว่ากำลังใส่รีเทนเนอร์อยู่ เพราะตัวรีเทนเนอร์ติดอยู่ด้านในของฟัน
มีความทนทาน ใช้งานได้นาน
ข้อเสียของรีเทนเนอร์แบบติดแน่น
ทำความสะอาดยาก มีโอกาสเกิดหินปูนเกาะสะสมมากกว่ารีเทนเนอร์ชนิดอื่น ๆ
เศษอาหารมักเข้าไปติด หากทำความสะอาดไม่ดีก็จะนำไปสู่โรคฟันผุ
ลวดอาจทำให้รู้สึกระคายเคืองที่บริเวณลิ้นได้
ระยะเวลาในการใส่รีเทนเนอร์
สำหรับระยะเวลาในการใส่รีเทนเนอร์จะแตกต่างกันไปตามแต่ละบุคคล ซึ่งจะเป็นไปตามคำแนะนำของทันตแพทย์ผู้ดูแล แต่ในช่วงแรกๆ จำเป็นอย่างมากที่ต้องทำการใส่รีเทนเนอร์ทุกวัน เพราะสภาพกระดูกและเหงือกหุ้มฟันต้องใช้เวลาในการปรับสภาพเข้ากับตำแหน่งใหม่ หลังจากนั้นทันตแพทย์จะเป็นคนให้คำแนะนำในการลดระยะเวลาการใส่รีเทนเนอร์ลงเอง ห้ามทำการลดเวลาในการใส่ลงไปเองเด็ดขาด
ปัญหาจากการใส่รีเทนเนอร์
หากทำการใส่รีเทนเนอร์แล้วดูแลรักษาสุขภาพภายในช่องปากได้ไม่ดีพอ แน่นอนว่า ต้องส่งผลกระทบต่อสุขภาพของเหงือกและฟัน เช่น เป็นโรคฟันผุ โรคเหงือกอักเสบ ปริทันต์อักเสบ หรือปัญหาที่เกิดง่ายที่สุดเลยก็คือ การเกิดคราบหินปูน และก่อให้เกิดกลิ่นปากตามมาได้ง่าย
นอกจากนี้การใส่รีเทนเนอร์บางชนิด เช่น รีเทนเนอร์แบบลวด อาจจะก่อให้เกิดแผลในปาก เนื่องจากรู้สึกระคายเคืองจากตัวลวด ซึ่งสร้างความเจ็บปวดเรื้อรังให้กับผู้ใส่รีเทนเนอร์ได้
ด้วยเหตุผลเหล่านี้ทำให้หลายคนไม่อยากที่จะใส่รีเทนเนอร์ พอละเลยไปนานๆ ก็ก่อให้เกิดอาการฟันเคลื่อนตำแหน่ง ฟันล้ม ฟันบิด ฟันผิดรูป จนสุดท้ายก็ใส่รีเทนเนอร์เพื่อช่วยพยุงฟันไม่ได้ และก็ต้องกลับไปทำการจัดฟันรอบสองในที่สุด
การใส่รีเทนเนอร์ที่ถูกวิธี
สำหรับใครที่ใส่รีเทนเนอร์ครั้งแรก หรือมักมีปัญหาใส่รีเทนเนอร์ไม่ลง มาดูวิธีการใส่รีเทนเนอร์ที่ถูกต้อง ดังนี้
การใส่รีเทนเนอร์แบบลวด
จัดวางตำแหน่งรีเทนเนอร์ให้ถูกต้อง โดยหันตัวฐานพลาสติกที่ต้องใส่เข้าไปบริเวณเพดานปากเอาไว้ข้างใน และตัวลวดเอาไว้ด้านนอกของฟัน
ปกติแล้วรีเทนเนอร์จะมีทั้งหมด 2 ชิ้นสำหรับใส่ด้านบนและด้านล่าง การดูว่าชิ้นไหนใส่ตรงไหน ให้หันส่วนโค้งตัว U ชี้ออกไปทางด้านนอกปาก จะมองเห็นลักษณะของการโค้งที่ชัดเจน
หลังจากนั้นให้ทำการใส่รีเทนเนอร์โดยการกดให้รีเทนเนอร์ล็อกเข้ากับตัวฟัน ตอนใส่อาจจะได้ยินเสียงดังคลิก นั่นแสดงว่าใส่ได้พอดี
หากไม่แน่ใจว่าใส่แล้วพอดีหรือไม่ให้ทำการกดด้านในของปากบริเวณฐานของรีเทนเนอร์ เพื่อตรวจดูความเรียบร้อย หากรีเทนเนอร์ล็อกเข้ากับสภาพของฟันแล้วรู้สึกว่าเจ็บ แน่น หรือว่าหลวมเกินไป ควรเข้าพบกับทันตแพทย์เพื่อปรับขนาดของรีเทนเนอร์ให้พอดีมากขึ้น
การใส่รีเทนเนอร์แบบใส
ตัวรีเทนเนอร์แบบใส่จะเป็นพลาสติกใสบาง ที่ออกแบบมาให้พอดีกับสภาพฟัน โดยคนไข้จะต้องใส่รีเทนเนอร์ครอบฟันทั้งด้านบนและด้านล่าง
วิธีการใส่คือ ให้หันด้านโค้งรูปตัว U ออกจากปาก และวางรีเทนเนอร์ให้ขนานกับตัวฟันพอดี หลังจากนั้นให้กดรีเทนเนอร์ให้เข้าล็อกตามแนวฟันทั้งบนและล่าง
หากทำถูกวิธีและถูกด้าน คุณจะสามารถสวมรีเทนเนอร์ลงบนฟันได้พอดี และตัวรีเทนเนอร์จะไม่สามารถขยับไปไหนมาไหนได้
วิธีดูเเลรักษารีเทนเนอร์
เนื่องจากรีเทนเนอร์เป็นอุปกรณ์ที่ต้องสวมใส่อยู่ภายในช่องปากตลอดทั้งวัน ดังนั้น การทำความสะอาด รวมถึงหมั่นดูแลรีเทนเนอร์ตามคำแนะนำของทันตแพทย์ก็จะช่วยทำให้รีเทนเนอร์มีอายุการใช้งานที่ยืนยาวมากขึ้นได้ ซึ่งทันตแพทย์ก็มีคำแนะนำให้กับผู้ใช้งานรีเทนเนอร์ ดังต่อไปนี้
หมั่นทำความสะอาดรีเทนเนอร์ด้วยการใช้แปรงสีฟัน โดยนำรีเทนเนอร์แช่ในน้ำยาบ้วนปากหรือน้ำสะอาดแล้วใช้แปรงสีฟันแปรงลงบนรีเทนเนอร์ทุกวัน หลังจากนั้นล้างให้สะอาด เช็ดให้แห้ง และเก็บเข้ากล่องรีเทนเนอร์
ควรทำความสะอาดกล่องรีเทนเนอร์ด้วยเช่นกัน โดยใช้น้ำอุ่นผสมกับสบู่อ่อนๆ ล้างทำความสะอาด
เก็บรีเทนเนอร์ให้เหมาะสม ห่างจากมือเด็ก และห่างจากสัตว์เลี้ยง
ควรเปลี่ยนรีเทนเนอร์ตามคำแนะนำของทันตแพทย์ในระยะเวลาที่ทันตแพทย์กำหนด
ข้อควรระวังในการใช้รีเทนเนอร์
ไม่ควรแช่รีเทนเนอร์ในน้ำร้อนหรือน้ำอุ่น เพราะอาจทำให้รีเทนเนอร์เกิดการผิดรูปได้
หลีกเลี่ยงการทำความสะอาดรีเทนเนอร์ด้วยน้ำยาที่มีส่วนผสมของสารเคมี เช่น น้ำยาบ้วนปาก น้ำยาทำความสะอาดฟันปลอม หากต้องใช้จริงๆ แนะนำให้ผสมน้ำเพื่อให้เจือจางก่อนทุกครั้ง
ไม่ควรรีเทนเนอร์ทิ้งไว้กระดาษทิชชู่ หรือผ้าเช็ดปากเพราะอาจจะทำให้ลืมหรือหยิบทิ้งได้
หากรีเทนเนอร์ผิดรูป หรือเกิดคราบฝังแน่น อย่าฝืนใส่ต่อ ควรไปพบทันตแพทย์เพื่อเปลี่ยนอันใหม่
รีเทนเนอร์ คืออะไร ทำไมจัดฟันเสร็จต้องใส่ อ่านบทความเพิ่มเติมคลิ๊กที่นี่ https://www.idolsmiledental.com/
